Chyba wszyscy czytelnicy Repozytorium przyzwyczaili się, że nie robię tajemnicy ze źródeł dokumentacji będącej podstawą opracowywanych modeli. W najlepszym wypadku do dyspozycji mam fabryczne rysunki konstrukcyjne lub dostęp do oryginału, który mogę dokładnie zwymiarować. W najgorszym – muszę posiłkować się pojedynczymi historycznymi zdjęciami, czy nawet zdawkowymi opisami z instrukcji kolejowych. Im starszy obiekt, tym trudniej o dobrą dokumentację. Ostatnio, przy okazji zbierania dokumentacji dotyczącej rozwoju sygnalizacji na ziemiach polskich zdałem sobie sprawę, że sporo informacji można także wyciągnąć z… malarstwa.
To nie pierwszyzna, że kolejowe motywy gościły na płótnach. Kolejowe ciągoty miał wszak słynny francuski malarz impresjonistyczny Claude Monet, miłośnikiem kolei (i negliżu) był także wybitny belgijski surrealista Paul Delvaux. Repozytorium szczególnie bliski tematycznie i geograficznie jest jednak mało znany niemiecki malarz i ilustrator Hans Baluschek (1870 – 1935). Wrocławianin z pochodzenia, za sprawą ojca geodety i inżyniera kolejowego rychło wykształcił w sobie fascynację żelaznymi szlakami. Nie poszedł jednak w ślady ojca. Swój los związał z berlińskim środowiskiem artystycznym, stając się jednym z czołowych przedstawicieli Berlińskiej Secesji. Na swoich obrazach dokumentował szarą codzienność wielkomiejskiej klasy robotniczej – zawsze z koleją w tle, drobiazgowo odtwarzając na płótnie wszystkie detale infrastruktury. Niestety jego marksistowskie przekonania nie przysporzyły mu przyjaciół, gdy władzę w Niemczech przejęli Naziści i w 1933 jego prace trafiły na indeks. Od zapomnienia ocaliły go jego ilustracje książek dla dzieci, które oparły się cenzurze. Dziś jego obrazy i rysunki pozostają mało znanym dokumentem szarzyzny dnia codziennego w okresie przełomu wieków, ale także wizerunkiem schyłkowej sygnalizacji kolejowej sprzed okresu normalizacji na kolejach niemieckich.
A czy wy kojarzycie jeszcze jakiegoś historycznego malarza tak blisko związanego z koleją?
